Ντμίτρι Αλεξάντροβιτς Πρίγκοβ (1940 – 2007): ποιητής, εικαστικός, περφόρμερ, άνθρωπος αναγεννησιακός, πολυτάλαντος, πληθωρικός και πάντα ελεύθερος. Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ρωσικής τέχνης στα τέλη του 20ού και τις αρχές του 21ου αιώνα. Μαζί με τον ποιητή Λεφ Ρουμπινστάιν, τους ζωγράφους Ιλιά Καμπάκοφ, Έρικ Μπουλάτοφ, τον πεζογράφο Βλαντίμιρ Σορόκιν και τον θεωρητικό της τέχνης Αντρέι Μοναστίρσκι, υπήρξε ένα από τα πιο επιφανή μέλη της Εννοιολογικής Σχολής της Μόσχας: η «αντεργκράουντ» ομάδα καλλιτεχνών, της οποί-ας η κρυφή, σχεδόν παράνομη δραστηριότητα ξεκινάει από τα μέσα της δεκαετίας του ‘70. Κλειστή σαν σέκτα, η ομάδα δημιουργεί και διατηρεί στα πέτρινα χρόνια του «ζαστόι»[1] και μέχρι το τέλος του σοβιετικού καθεστώτος ένα μοναδικό μικροκλίμα πνευματικής ανεξαρτησίας και καλλιτεχνικής ελευθερίας (με καταδυτικό κώδωνα γεμάτο οξυγόνο στον πάτο του ωκεανού, θα το παρομοίαζε ο Σορόκιν αργότερα), συνδυάζοντας την κληρονομιά της ρωσικής πρωτοπορίας των αρχών του 20ού αιώνα με τον απόηχο των αβανγκάρντ κινημάτων της Ευρώπης και της Αμερικής, όπως το Fluxus. Σε ιδιωτικά διαμερίσματα, εργαστήρια ή επιλεγμένες τοποθεσίες στην εξοχή, μπροστά σε λίγο και έμπιστο κοινό, γίνονται εκθέσεις ζωγραφικής, λογοτεχνικές αναγνώσεις ή πραγματοποιούνται τα προσχεδιασμένα happenings της ομάδας Συλλογική ενέργεια του Μοναστίρσκι.
Το καλοκαίρι το 2007 ο Πρίγκοφ σχεδιάζει μια περφόρμανς μαζί με την ομάδα νέων εικαστικών Βοϊνά (Πόλεμος) – τα τρομερά παιδιά της νέας ρωσικής καλλιτεχνικής σκηνής. Πάνω στους ώμους τους μέσα σε μια ξύλινη ντουλάπα όπου θα συνομιλούσε με παλαιές ηχογραφήσεις των ποιημάτων του θα ανέβαινε ως το 20-το όροφο της φοιτητικής εστίας του Πανεπιστημίου της Μόσχας ως μια κυριολεκτική απεικόνιση της εξύψωσης και της αποκατάστασης του αποκλεισμένου ανθρώπου, του ανθρώπου χωρίς φωνή, από τις επόμενες γενιές. Ο Πρίγκοφ πεθαίνει αιφνίδια μερικές μόνο μέρες πριν από την εκδήλωση. Την ίδια χρονιά η ομάδα Βοϊνά πραγματοποιεί άλλες τρεις περφόρμανς πάνω σε στίχους του σε διαφορετικούς δημόσιους χώρους της πόλης. Για τους νέους καλλιτέχνες της Ρωσίας αυτά τα γεγονότα έχουν μια συμβολική αξία διαδοχής στην ελευθερία και στο πείσμα.
Το λογοτεχνικό του έργο είναι εντυπωσιακό σε όγκο: πάνω από 35 000 κείμενα. Και από μόνος του αυτός ο ενοχλητικός αριθμός δίνει ένα πρώτο κλειδί για την ποιητική του μεθοδολογία: μια αβίαστη -σχεδόν σαν φυσική αντίδραση προς τον έξω κόσμο- ροή δημιουργικότητας που η ίδια η απάνθρωπη υπερπαραγωγή της αναιρεί κάθε ιεραρχική αξία τού λόγου και της ίδιας της δημιουργικής πράξης. Κύκλοι, ενότητες, σειρές, παραλλαγές, κατάλογοι, σχεδόν ταυτόσημες ανατυπώσεις ενός και του αυτού ποιητικού σχήματος, παρωδίες και αυτοπαρωδίες, δεξιοτεχνικά παστίς, τα κείμενα πολλαπλασιάζονται σαν να αλληλοπαράγονται, οικειοποιούμενα σε κάθε νέο του βιβλίο και ένα καινούριο ύφος, οπτική γωνία, διάθεση. Σε μια «διπολική» σχέση με το κείμενο ο ποιητής ως προσωπικότητα διαλύεται μέσα στο δανειζόμενο ύφος (έχει γράψει για παράδειγμα πέντε βιβλία ως «γυναίκα») και ταυτόχρονα είναι πανταχού παρών ως περσόνα πια, η περσόνα του ποιητή Ντμίτρι Αλεξάντροβιτς Πρίγκοβ, ο δημιουργός, επόπτης και εξουσιαστής αυτού του γραπτού σύμπαντος. «Στη δυτική εννοιολογική τέχνη», λέει ο εικαστικός Ιλιά Καμπάκοβ σε ένα άρθρο του το 1990, «λειτουργεί η αρχή της αντικατάστασης: το αντικείμενο της δημιουργίας αντικαθίσταται από άλλο αντικείμενο ή από την περιγραφή του με λέξεις, την ιδέα του. Στη ρώσικη εννοιολογική τέχνη το αντικείμενο αντικαθίσταται όχι από άλλο αντικείμενο, ούτε καν από μια περιγραφή που περιέχει κάποιο νόημα, αλλά από το κενό της απόλυτης απαξίωσης της πραγματικότητας (και των αντικειμένων, και των λέξεων), η οποία έχει μετατραπεί σε σκουπιδότοπο από ομοιώματα». Ο Πρίγκοφ καθρεφτίζεται σε αυτό το κενό, κληρονομώντας το μαύρο γέλιο του Δανιήλ Χάρμς και τη δυσανεξία του προς κάθε ιδεολογική ή λογοτεχνική αυθεντία. Αντλεί και τρέφεται από το άφθονο παράλογο της σοβιετικής και μετασοβιετικής ζωής χρησιμοποιώντας, ανατρέποντας, διακωμωδώντας τις θρησκευτικές διαστάσεις των σοβιετικών μύθων, τη ξύλινη «νέα γλώσσα» της εξουσίας, την ροζ πολιτική συναισθηματικότητα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Μερικοί τίτλοι βιβλίων είναι χαρακτηριστικοί: Τρομοκρατία με ανθρώπινο πρόσωπο, Η αποθέωση του Μπάτσου, Πλάγιος Στάλιν, Οι εκπρόσωποι της ομορφιάς στη ρώσικη ιστορία και πολιτισμό… Και πίσω τις πρωτεϊκές εναλλαγές υφών, τις ταχυδακτυλουργίες λογοτεχνικών ειδών και προσωπείων, την καρναβαλική ευκολία της ροής, παραμένει στο κείμενο -σταθερός σαν λευκός θόρυβος- ο πόνος του κενού, αμετάβλητος σαν πόνος φάντασμα ενός υπαρξιακού ακρωτηριασμού.
Περφόρμανς και αναγνώσεις του Ντμίτρι Πρίγκοφ στα παρακάτω links:
prigov in venice
http://www.youtube.com/watch?v=4id63UzH0o
Artists video Letters from Dmitri Prigov
http://www.youtube.com/watch?v=MVktmwu5WM0
http://www.youtube.com/watch?v=MVktmwu5WM0
37th Alphabeth Poemhttp://www.youtube.com/watch?v=Oo59nY8Isn4
Σοβιετικά κείμενα
(1979 – 1984)
***
Νερό από τη βρύση ρέει
Αγνό, διάφανο, πηχτό
Και άλλα τέτοια εκατό
Και τι εκ τούτου απορρέει;
-Ρέει λοιπόν: πρέπει να ζεις
Να ράβεις τσίτινο βρακί
Και πώς δεν θες στη φυλακή
Να πας για τις ιδέες σου
Μα πρέπει
***
Μια κοπελίτσα γελαστή βαδίζει
Και έχει αίμα όλο κι όλο τρία λίτρα
Ή πόσο; τέσσερα το πιο πολύ
Ή άντε πες το πέντε, πες το έξι
Απ’ τη μικρότερη καρφίτσα
Μπορεί και να το χάσει άμα τρέξει.
Ω, κοπελιά!
Μη φέρεσαι και άγεσαι!
Για τη μαμά, για το σχολείο,
Για την Πατρίδα σου και το καθήκον
Έχεις υποχρέωση να ζήσεις
Μια μακριά ζωή, αγαπητή μου
Να προσέχεις, να φυλάγεσαι!
***
Κοτόσουπα στο σπίτι βράζω
Και μέσα της η κότα πλέει
Η καρδούλα μου σπαράζει
Και σκύβω: Σύντροφε! – της λέω
– Σιγά μη σου ’μαι και σύντροφος!
***
Όταν στη σκοπιά του στέκεται ο Μπάτσος
Το βλέμμα του ως το Βνούκοβο απλώνεται
Tη Δύση, την Ανατολή κοιτάει ο Μπάτσος
Και πίσω του η ερημιά απλώνεται
Το κέντρο όπου στέκεται ο Μπάτσος
Από παντού στο βλέμμα φανερώνεται
Από παντού είν’ ορατός ο Μπάτσος
Και απ τη Δύση είναι ορατός ο Μπάτσος
Και απ το Νότο είν’ ορατός ο Μπάτσος
Κι από τη θάλασσα είναι ορατός ο Μπάτσος
Κι απ’ τα ουράνια είν’ ορατός ο Μπάτσος
Και κάτω απ’ το χώμα …
Δεν κρύβεται κιόλας.
Βνούκοβο – διεθνές αεροδρόμιο στα περίχωρα της Μόσχας.
Η ονομασία του σημαίνει «τόπος των εγγονών»
***
Εκεί ψηλά η Ουράνια Δύναμη
Και κάτω εδώ – ο Μπάτσος
Να για παράδειγμα τι συζήτηση
Γίνεται μεταξύ τους τώρα:
– Τι περιφέρεσαι, Ουράνια Δύναμη;
– Τι κάθεσαι κει κάτω, Μπάτσε;
– Τι βλέπεις εσύ, Ουράνια Δύναμη;
– Τι σχεδιάζεις εσύ, Μπάτσε;
– Φύγε τροχάδην, Ουράνια Δύναμη!
– Κάθισε εκεί που είσαι, Μπάτσε!
– Κοίτα καλά , Ουράνια Δύναμη!
Μα απάντηση δεν έρχεται.
***
Διανοούμενος: Τι είναι αυτό που ζει, ζει και μετά πεθαίνει;
Εργάτης: Ο άνθρωπος.
Διανοούμενος: Όχι – η Αλήθεια! Αίνιγμα δεύτερο:
Τι είναι δωρεάν σ’ αυτόν το κόσμο;
Εργάτης: Η μόρφωση.
Διανοούμενος: Όχι – η Αλήθεια! Ερώτηση τρίτη:
Τι είναι αυτό που δεν το πιάνεις και δεν το πας στη γκιλοτίνα;
Εργάτης: Η αγάπη!
Διανοούμενος: Όχι – η Αλήθεια! Εγώ νίκησα!
Εργάτης: Βρε δε πας να γαμηθείς!
Περιγραφές αντικειμένων
Γυναίκα
Σύντροφοι! Η γυναίκα αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα αντικείμενα στις κοινωνικοεργασιακές και καθημερινές πρακτικές δραστηριότητες του ανθρώπου.
Συγκεκριμένα, αυτή καθαυτή, αντιπροσωπεύει τη συνάρθρωση όλων των ιδανικών χαρακτηριστικών της θηλυκότητας. Μεγέθους από 20 χιλιοστών έως απείρου μήκους.
Αναπαρίσταται διαμέσου εφαρμογής των δύο αντιχείρων επάνω σε μια οποιαδήποτε επιφάνεια.
Κοινώς, χρησιμοποιείται για έρωτα, αναπαραγωγή, οικιακά, χορούς κτλ.
Η ιστορική εμφάνιση της γυναίκας συνδέεται με την εποχή της εμφάνισης του ανθρώπου, κάτι το οποίο είναι λανθασμένο ως άποψη, διότι έχουν καταγραφεί πολυάριθμα ευρήματα προγενέστερων γυναικών φυσικής προέλευσης.
Συχνά η εικόνα της γυναίκας χρησιμοποιείται ως πνευματικό και μυστικιστικό σύμβολο του έρωτα, κάτι απολύτως λανθασμένο από επιστημονικής άποψης,
διότι μια αντίληψη του έρωτα ως απρόσωπης και πανκαταβροχθίζουσας ενέργειας
θα ήταν πολύ πιο σωστή
Ορισμένες φορές η εικόνα της γυναίκας συσχετίζεται με την απεικόνιση της
άμορφης λαϊκής μάζας, κάτι το οποίο είναι λανθασμένο από μαρξιστικής άποψης, διότι ο μηχανισμός της αμορφίας της λαϊκής μάζας διαφέρει θεμελιωδώς.
Εξαιτίας των δυσκολιών στην επίτευξη της απόλυτης θηλυκότητας η αναπαραγωγή του αντικειμένου καθίσταται πρακτικώς αδύνατη. Η πραγματική του ύπαρξη για
τους παραπάνω αναφερόμενους λόγους θεωρείται μάλλον απίθανη.
Σταυρός
Σύντροφοι! Ο σταυρός αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα αντικείμενα στις κοινωνικοεργασιακές και καθημερινές πρακτικές δραστηριότητες του ανθρώπου.
Συγκεκριμένα, αυτός καθαυτόν, αντιπροσωπεύει την απόλυτα κάθετη διασταύρωση δύο στενών επιφανειών. Μεγέθους από 20 χιλ. έως απείρου μήκους.
Αναπαρίσταται διαμέσου της κάθετης τοποθέτησης, ο ένας επάνω στον άλλο, των δύο αντιχείρων διαφορετικών χεριών
Κοινώς χρησιμοποιείται για σταύρωση, κρέμασμα στο λαιμό, ενίσχυση λατρευτικών κατασκευών, άπλωμα εσωρούχων, απεικόνιση συντεταγμένων κτλ.
Η ιστορική εμφάνιση του σταυρού συνδέεται με την εμφάνιση του κρατικού δικαίου στην αρχαία Ρώμη και τις πρακτικές καταστολής της εγκληματικότητας, κάτι το οποίο είναι λανθασμένο ως άποψη, διότι έχουν καταγραφεί πολυάριθμα ευρήματα προγενέστερων σταυρών φυσικής προέλευσης.
Συχνά η εικόνα του σταυρού χρησιμοποιείται ως πνευματικό και μυστικιστικό σύμβολο του δέντρου του κόσμου, κάτι απολύτως λανθασμένο από επιστημονικής άποψης, διότι μια αντίληψη της κολώνας ως συμβόλου του δέντρου του κόσμου θα ήταν πολύ πιο σωστή
Ορισμένες φορές η εικόνα του σταυρού συσχετίζεται με την απεικόνιση της διασταύρωσης της ατομικής βούλησης με τη βούληση του κράτους, κάτι το οποίο είναι λανθασμένο από μαρξιστικής άποψης, διότι ο μηχανισμός της αλληλεπίδρασης ατόμου και κράτους διαφέρει θεμελιωδώς.
Εξαιτίας των δυσκολιών στην επίτευξη της απόλυτα κάθετης διασταύρωσης δύο επιφανειών η αναπαραγωγή του αντικειμένου καθίσταται πρακτικώς αδύνατη. Η πραγματική του ύπαρξη για τους παραπάνω αναφερόμενους λόγους θεωρείται μάλλον απίθανη.
Σφυροδρέπανο
Σύντροφοι! Το σφυροδρέπανο αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα αντικείμενα στις κοινωνικοεργασιακές και καθημερινές πρακτικές δραστηριότητες του ανθρώπου.
Συγκεκριμένα, αυτό καθαυτό, αντιπροσωπεύει την απόλυτη και αδιαίρετη συνύπαρξη του σφυριού και του δρεπανιού. Μεγέθους από 20 χιλιοστών έως απείρου μήκους.
Αναπαρίσταται διαμέσου της διασταύρωσης των δύο χεριών εκ των οποίων η παλάμη του ενός κλείνει σφιχτά σε σχήμα γροθιάς ενώ του άλλου κρατείται τεντωμένη.
Κοινώς χρησιμοποιούνται ως σφυρί και δρεπάνι.
Η ιστορική εμφάνιση του σφυροδρέπανου συνδέεται χρονικά με την επίγνωση της πλήρους ενότητας της εργατικής τάξης με την αγροτική τάξη, κάτι το οποίο είναι λανθασμένο ως άποψη, διότι έχουν καταγραφεί πολυάριθμα ευρήματα προγενέστερων σφυριών και δρεπανιών φυσικής προέλευσης.
Συχνά η εικόνα του σφυροδρέπανου χρησιμοποιείται ως πνευματικό και μυστικιστικό σύμβολο της αέναης εναλλαγής, κάτι απολύτως λανθασμένο από επιστημονικής άποψης, διότι μια αντίληψη της αιώνιας εναλλαγής με τη μορφή ενός θνήσκοντος και αναστάντος θεού θα ήταν πολύ πιο σωστή.
Ορισμένες φορές η εικόνα του σφυροδρέπανου συσχετίζεται με την απεικόνιση της μηχανικής ένωσης των συμφερόντων εργατών και αγροτών, κάτι το οποίο είναι λανθασμένο από μαρξιστικής άποψης, διότι ο μηχανισμός της ένωσης των συμφερόντων εργατών και αγροτών διαφέρει θεμελιωδώς.
Εξαιτίας των δυσκολιών στην επίτευξη της απόλυτης αδιαιρετότητας η αναπαραγωγή του αντικειμένου καθίσταται πρακτικώς αδύνατη. Η πραγματική του ύπαρξη για τους παραπάνω αναφερόμενους λόγους θεωρείται μάλλον απίθανη.
Όψιμα κείμενα
***
Πετάξαμε πολύ, πετάξαμε μακριά
Όταν τη γη την αφήσαμε πίσω
Έχασαν το βάρος τα κορμιά
Ό,τι μπορέσαμε το χάσαμε επίσης
Τι είσαστε παιδιά εσείς;
Δεν είμαστε διόλου αστροναύτες
Όπως θα σκεφτήκατε
Είμαστε νεκροί.
Ισορροπία
1.
Παράλληλα μ’ αυτήν την δραστηριότητα πραγματοποιείται και κάποια άλλη – οπότε διατηρείται η ισορροπία.
2.
Σε κάποιο σταθμό, για παράδειγμα τη Βερμπίλκα, μια γιαγιά με μακριά πελερίνα, χοντρές μπότες και μαντίλα, μ’ένα καλάθι στα γόνατα κάθεται στο τρένο με κατεύθυνση τη Μόσχα, ενώ την ίδια στιγμή μια ανάλογη γιαγιά στο σταθμό της Μόσχας με παρόμοιες μπότες, πανωφόρι κι ένα καλάθι, κάθεται στο τρένο προς τη Βερμπίλκα – οπότε διατηρείται η ισορροπία.
3.
Σκοτώνουν ας πούμε έναν άνθρωπο με τρομερή αγριότητα, ενώ την ίδια στιγμή μέσα σε άγριους πόνους γεννιέται ένα παιδί – οπότε διατηρείται η ισορροπία..
4.
Σκοτώνουν ας πούμε 20 ή 30 ανθρώπους, ενώ την ίδια στιγμή γεννιέται ένα παιδί, αλλά με προσόντα λαμπρά – οπότε διατηρείται η ισορροπία..
5.
Σκοτώνουν ας πούμε 300 ανθρώπους, ενώ ως απάντηση γεννιέται ένα παιδί ιδιοφυΐα – οπότε διατηρείται η ισορροπία..
6.
Πεθαίνουν άνθρωποι και ζώα, σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί, αλλά ως απάντηση γεννιέται προφήτης και το μεγαλειώδες μήνυμα της σωτηρίας – οπότε διατηρείται η ισορροπία..
7.
Ή – παράδειγμα από άλλη σφαίρα τώρα– εκφράζουν στο Παρίσι δυνατές και έξυπνες απόψεις, ενώ αντίστοιχα στο Σαράνσκ η άνοιξη ήρθε νωρίς και οι πατάτες θα φυτευτούν δύο βδομάδες νωρίτερα – οπότε διατηρείται η ισορροπία..
8.
Ή πετάει ένας άγγελος επάνω απ’ τη Σαχάρα και ως απάντηση προκύπτουν σοβαρές μεταλλαγές στη δομή της γλωσσοανάπτυξης ακόμη και των πιο μικρών φολιδωτών – οπότε διατηρείται η ισορροπία.
9.
Και τέλος, εγώ για παράδειγμα, με το αριστερό μου χέρι ξεριζώνω μια τούφα
μαλλιά πάνω από το αριστερό μου αυτί, ενώ την ίδια στιγμή με το δεξί χέρι
συνθλίβω ως τη ρίζα το έκτο δάκτυλο του δεξιού μου ποδιού – οπότε
διατηρείται η ισορροπία.
* Η Γιάννα Μπούκοβα είναι ποιήτρια και μεταφράστρια
1«Η εποχή της στασιμότητας» όπως ονομάζονται οι δύο δεκαετίες της διακυβέρνησης του Μπρέζνιεφ.
2 Η πιο γνωστή δράση τους είναι το ζωγράφισμα ενός 62-μετρου φαλλού στη σπαστή γέφυρα Λιτέινι στην Αγ. Πετρούπολη, ο οποίος ανυψώθηκε με το άνοιγμα της, δείχνοντας το κτίριο της Εθνικής Ασφάλειας (πρώην Κα-Γκε-Μπε). Το ίδιο κτίριο, παρεμπιπτόντως, στο οποίο κρατήθηκε και ανακρίθηκε πριν από το θάνατό του από ασιτία στο ψυχιατρείο των φυλακών ο Δανιήλ Χάρμς.
ποίηση >>>> [φρμκ]#1 | άνοιξη-καλοκαίρι 2013
