(Ένα εγκώμιο στον ύπνο)
Δοκίμιο της σημαντικής Καναδής ποιήτριας, με αναφορά στη συνθήκη του ύπνου στη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ποιητική συνείδηση. H Αν Κάρσον γεννήθηκε στο Τορόντο το 1950. Είναι καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, ενώ στο παρελθόν έχει διδάξει στο Πρίνστον και στο Μπέρκλεϋ στην Καλιφόρνια. Η Aν Κάρσον είναι μία από τις πιο διακεκριμένες συγγραφείς στην αγγλική γλώσσα και το έργο της έχει αποσπάσει πολλές σημαντικές διακρίσεις, όπως το βραβείο Griffin, το βραβείο T.S. Elliot και την υποτροφία του ιδρύματος Mc Arthur, ανάμεσα σε άλλα. Οι κριτικοί την έχουν αποκαλέσει «προφήτη του άγνωστου», «ασύγκριτης μοναδικότητας», την «πιο συναρπαστική φωνή στην αγγλόφωνη λογοτεχνία», «μούσα του παράδοξου».
Θέλω να πλέξω ένα εγκώμιο στον ύπνο. Όχι ως κάποιος που τον ασκεί –παραδέχομαι πως ποτέ δεν έκανα «καλόν ύπνο», κι ίσως αργότερα επιστρέψουμε σε αυτήν την περίεργη ιδέα– αλλά ως αναγνώστης. Υπάρχει τέτοια αφθονία ύπνου προς ανάγνωση, υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι να τον διαβάσει κανείς. Κατά τον Αριστοτέλη στον ύπνο προσιδιάζει ένα «δαιμονικό, όχι όμως θείο» είδος ανάγνωσης. Ο Καντ αναφέρεται στο περιεχόμενο του ύπνου ως «ακούσια ποίηση σ’ ένα υγιές άτομο» . Ο Κητς έγραψε ένα «Σονέτο στον Ύπνο», επικαλούμενος τις δυνάμεις του ενάντια στην αναλυτική σκέψη των καιρών:
Βάλσαμο του μεσονυκτίου εσύ απαλό!
……………………………………………………..
Πάνω στο μαξιλάρι μου η μέρα αυτή θα μείνει
τρέφοντας θρήνους, αν δεν έρθει η βοήθειά σου.
Σώσε με απ’ τη συνείδηση που σκοτεινή εξουσία
έχει πάντα να σκάβει σαν ποντίκι.
Στρέψε όπως ξέρεις το κλειδί στην κλειδαριά τη λεία
και της ψυχής μου σφράγισε τη θήκη. *
Η πρόθεσή μου εδώ είναι να διανοίξω μια σήραγγα σαν τον τυφλοπόντικα, μέσα από διαφορετικούς τρόπους ανάγνωσης του ύπνου, και διαφορετικά είδη αναγνωστών του ύπνου, τόσο εκείνους που κάνουν σωτήριο, υγιή, δαιμονικό, καλό ύπνο όσο και εκείνους στους οποίους δεν συμβαίνει αυτό. Ο Κητς αποδίδει στον ύπνο μια καταπραϋντική δράση. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα: Πως ο ύπνος όντως καταπραΰνει και αρωματίζει τις νύχτες μας και πως ο ύπνος μπορεί να διαψεύσει τη δυσωδία του θανάτου που ελλοχεύει μέσα μας. Και οι δύο δράσεις είναι θεραπευτικές κατά την άποψή του. Και οι δυο (θαρρώ) αξίζουν να εγκωμιαστούν. (…)
*(μτφρ. του ποιήματος, Λένια Ζαφειροπούλου)
