Μετάφραση – επίµετρο: Φοίβη Γιαννίση

O Edmond Jabès γεννήθηκε στο Κάιρο το 1912, και πέθανε στο Παρίσι το 1991. Απόγονος γαλλόφωνης εβραϊκής οικογένειας της Αιγύπτου, ο Jabès, πορθµέας της µνήµης των ακτών της Μεσογείου, έχει καταξιωθεί ως ένας δηµιουργός που το έργο του δεν µπορεί να εξοµοιωθεί µε κανένα άλλο της εποχής: πρόκειται για µοναδικό αναστοχασµό µέσα από το Βιβλίο και τη Γραφή πάνω στο άρρητο ως µοίρα του ανθρώπου και της γλώσσας. Όπως γράφει ο Paul Auster στο δοκίµιό του «Η τέχνη της πείνας»: «Ούτε µυθιστόρηµα, ούτε ποίηµα, ούτε δοκίµιο, ούτε θεατρικό έργο, Το Βιβλίο των ερωτήσεων συνδυάζει όλες τις φόρµες σε ένα µωσαϊκό αποσπασµάτων. Αφορισµοί, διάλογοι, τραγούδια και σχόλια που κλίνουν στην κεντρική ερώτηση του βιβλίου: πώς να µιλήσει κανείς γι’ αυτό που δεν µπορεί να ειπωθεί; Η ερώτηση είναι το εβραϊκό Ολοκαύτωµα, και µαζί ολόκληρη η λογοτεχνία. Με ένα εκπληκτικό άλµα της φαντασίας, ο Jabès χειρίζεται αυτά τα δύο θέµατα ως ένα».

(Απόσπασμα της μετάφρασης. Την ολοκληρωμένη μετάφραση, τα πρώτα επτά κεφάλαια του Βιβλίου
των Ερωτήσεων του Εντμόντ Ζαμπές, μπορείτε να διαβάσετε στο έντυπο περιοδικό)

ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΣΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Παιδί, όταν έγραψα, για πρώτη φορά, το όνοµά
µου, συνειδητοποίησα ότι αρχίζω ένα βιβλίο.
Ρεµπ Στάιν

i

(«Τι είναι το φως;» ρωτούσε τον Ρεµπ Αµπανί ένας από τους µαθητές του.
«Μέσα στο βιβλίο, απάντησε ο Ρεµπ Αµπανί, υπάρχουν µεγάλα λευκά πάρκα που δεν υποψιάζεσαι καθόλου, όπου συχνάζουν, σε ζευγάρια, οι λέξεις, εκτός από µία που είναι το όνοµα του Κυρίου. Το φως είναι µέσα στις ωθήσεις των ερωτικών τους πόθων. Βλέπεις τι θαυµάσιο κατόρθωµα είναι του αφηγητή που τα µάζεψε από τόσο µακριά για την τύχη των µατιών µας.»

Και ο Ρεµπ Ατί: «Τα φύλλα του βιβλίου είναι πόρτες που οι λέξεις διαπερνούν, σπρωγµένες από την ανυποµονησία τους να οµαδοποιηθούν ξανά, να ξαναβρούν τη διαφάνειά τους στο τέλος του διασχισµένου έργου.»
«Το µελάνι στερεώνει στο χαρτί την ανάµνηση των λέξεων. Το φως είναι µέσα στην απουσία τους που διαβάζεις.»)

(…)

Σχόλιο του Ρεµπ Ζαµ:

«Μπαίνουµε στη νύχτα
όπως η κλωστή στο βελόνι,
από µία τρύπα χαρούµενη
ή µατωµένη,
από τη σχισµή την πιο φωτεινή.
Όντας κλωστή και βελόνι
µπαίνουµε στη νύχτα όπως µέσα στον εαυτό µας.»

Σχόλιο του Ρεµπ Ελάρ:

«Από τη µία λέξη στην άλλη,
πιθανό κενό,
από µακριά,
ακατανίκητο.
Το όνειρο είναι η προκαταβολή του·
η µικρή, η πρώτη
προκαταβολή.
Μπορεί κανείς να ξαναχαράξει έναν δρόµο στη µνήµη
του ή στις φλέβες του.
Μπορεί κανείς να σκάψει ένα δρόµο στα µάτια των ανθρώπων.
Το παιδί είναι ο κύριος των δρόµων.
Να κατεβαίνεις·
να λιώνεις και να αναµειγνύεσαι
µε την πτώση,
η λήθη
είναι η πτώση των πραγµάτων
και των όντων·
µε το βάρος
που ξαναβρήκε το βάρος του
για να πεθάνει.»

Γιάκελ, πόσες σελίδες για να ζήσεις, για να πεθάνεις, σε χωρίζουν από εσένα, από το βιβλίο µέχρι την εγκατάλειψη του βιβλίου;